Niesamowita prawda o Światowym Dniu Świadomości Autyzmu - Musisz To Wiedzieć!

---

Każdego roku, 2 kwietnia, obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Jest to wyjątkowy czas, aby zwrócić uwagę na autyzm, który dotyka miliony ludzi na całym świecie. Ale czym tak naprawdę jest autyzm? Dlaczego mówimy o spektrum, a nie o chorobie? Jak możemy lepiej zrozumieć i wspierać osoby w spektrum autyzmu w różnych aspektach życia, takich jak szkoła, interakcje online i zabawa? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na te pytania i rozwiać niektóre powszechne nieporozumienia dotyczące autyzmu.

Autyzm jako spektrum

Autyzm, znany również jako zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD), jest złożonym zaburzeniem rozwoju neurologicznego, które wpływa na komunikację, zachowania oraz interakcje społeczne. Ważne jest, aby zrozumieć, że autyzm nie jest chorobą, którą można wyleczyć. Zamiast tego, jest to spektrum, co oznacza, że objawy i stopień ich nasilenia mogą się znacznie różnić u różnych osób. Niektórzy ludzie w spektrum autyzmu mogą potrzebować więcej wsparcia, podczas gdy inni prowadzą całkowicie niezależne życie. Co więcej, jest wiele „zwyczajnych” osób w światowych społeczeństwach, a nawet ludzi na bardzo wysokich stanowiskach w biznesie, edukacji i polityce, które są w spektrum autyzmu i nawet o tym nie wiedzą, ponieważ nigdy nie zostali zdiagnozowani.  Kluczowe jest zrozumienie, że każda osoba z autyzmem jest unikalna i ma swoje własne wyzwania oraz mocne strony.

Komunikacja z osobami w spektrum autyzmu na żywo

W szkole kluczowe jest, aby nauczyciele i uczniowie byli świadomi różnych sposobów, w jakie autyzm może wpływać na naukę i interakcje społeczne. Oto kilka wskazówek, jak komunikować się z koleżankami i kolegami w spektrum autyzmu:
Zrozumienie i cierpliwość: Każda osoba w spektrum autyzmu ma swoje unikalne potrzeby i styl komunikacji. Bądź cierpliwy i otwarty na różnorodność.
Jasna komunikacja: Osoby z autyzmem mogą mieć trudności z rozumieniem metafor i sarkazmu. Staraj się mówić jasno i bezpośrednio.
Unikanie nadmiernej stymulacji: Zbyt duża ilość bodźców, takich jak hałas czy jaskrawe światła, może być przytłaczająca. Staraj się tworzyć przyjazne i spokojne środowisko.

Komunikacja z osobami w spektrum autyzmu online

W erze cyfrowej, komunikacja online staje się coraz bardziej powszechna. Oto kilka wskazówek dotyczących interakcji z osobami w spektrum autyzmu w sieci:
Szanuj granice: Niektóre osoby mogą preferować komunikację tekstową zamiast głosowej lub wideo. Szanuj ich wybory i dostosuj się do ich preferencji.
Czas na odpowiedź: Daj osobom w spektrum czas na przemyślenie i odpowiedź na wiadomość. Nie wszyscy reagują od razu.
Unikaj dwuznaczności: Staraj się być klarowny i jednoznaczny w swoich wiadomościach, aby uniknąć nieporozumień.

Komunikacja z osobami w spektrum autyzmu podczas zabawy

Zabawa to ważny element życia każdego dziecka. Dla dzieci w spektrum autyzmu może być jednak źródłem stresu, jeśli nie czują się zrozumiane. Oto, jak możemy to zmienić:

• Wspólne zainteresowania: Znalezienie wspólnych zainteresowań może pomóc w budowaniu relacji. Dowiedz się, co lubi osoba w spektrum i staraj się włączać te zainteresowania w zabawę.
• Struktura i rutyna: Osoby z autyzmem często czują się bezpieczniej, gdy wiedzą, czego się spodziewać. Ustalanie jasnych zasad i harmonogramu zabawy może pomóc.
• Akceptacja różnorodności: Naucz dzieci, że różnorodność jest wartością, a nie przeszkodą. Wspieraj akceptację i inkluzję w grupie rówieśniczej.

Dlaczego autyzm jest mylony z upośledzeniem umysłowym?

Jednym z powszechnych nieporozumień jest utożsamianie autyzmu z upośledzeniem umysłowym. Choć niektóre osoby z autyzmem mogą mieć trudności w nauce i komunikacji (wtedy takie osoby otrzymują orzeczenie o niepełnosprawności), jednak wielu autystów ma przeciętną lub ponadprzeciętną inteligencję oraz cechy, których możemy im czasem pozazdrościć. Autyzm wpływa na sposób przetwarzania informacji i interakcji z innymi, ale nie jest tożsamy z poziomem inteligencji. Kluczowa różnica polega na umiejętnościach komunikacyjnych i społecznych, które mogą się różnić w przypadku osób w spektrum autyzmu.

Jak rozpoznać autyzm u nastolatka?

Autyzm lub zespół Aspergera można zdiagnozować już u półtorarocznego malca. Specjaliści zalecają, aby rodzice niemowlaków byli wyczuleni na wszystkie objawy neuroróżnorodności wieku wczesnodziecięcego, ponieważ szybkie wprowadzenie terapii może skutkować lepszych rozwojem dziecka, poziomem jego komunikacji i adaptacji społecznej. Natomiast rozpoznanie autyzmu u nastolatków może być trudne, ponieważ objawy mogą się różnić i być mniej oczywiste niż w przypadku młodszych dzieci. Typowe symptomy mogą obejmować trudności w komunikacji werbalnej i niewerbalnej, wycofanie społeczne, sztywne wzorce myślenia, a także zainteresowania wąskim zakresem tematów. Nastolatki z autyzmem mogą mieć problemy z odnajdywaniem się w sytuacjach społecznych, mogą unikać kontaktu wzrokowego i mieć trudności z interpretacją emocji innych osób. Ważne jest, aby rodzice i nauczyciele byli czujni na te znaki, aby jak najszybciej zapewnić odpowiednią pomoc i wsparcie.

Czym różni się autyzm od zespołu Aspergera?

Zespół Aspergera jest częścią spektrum autyzmu, ale różni się od klasycznego autyzmu pod kilkoma względami. Osoby z zespołem Aspergera zwykle nie mają opóźnień w rozwoju mowy i mają przeciętną lub ponadprzeciętną inteligencję. Mogą jednak wykazywać trudności w interakcjach społecznych i posiadać ograniczone, często intensywne zainteresowania. W 2013 roku, w piątym wydaniu Diagnostycznego i Statystycznego Podręcznika Zaburzeń Psychicznych (DSM-5), zespół Aspergera został włączony do szerszej kategorii zaburzeń ze spektrum autyzmu, co oznacza, że formalnie nie jest już używany jako osobna diagnoza, chociaż nadal jest powszechnie stosowany w wielu kręgach.

Dlaczego częściej diagnozowani są chłopcy?

Statystyki pokazują, że autyzm/ zespół Aspergera jest diagnozowany u chłopców cztery razy częściej niż u dziewczynek. Przyczyny tego zjawiska nie są w pełni zrozumiałe, ale istnieje kilka teorii, które mogą to wyjaśniać. Jedna z nich sugeruje, że dziewczynki mogą mieć inną prezentację objawów, co sprawia, że ich autyzm jest trudniejszy do wykrycia. Inna teoria zakłada, że chłopcy są bardziej podatni na mutacje genetyczne związane z autyzmem. Ponadto, istnieje możliwość, że systemy diagnostyczne są bardziej dostosowane do identyfikacji objawów, które są częściej występujące u chłopców.

Dlaczego trudno wykryć spektrum u dziewczynek?

Jak wcześniej wspomnieliśmy dziewczynki z autyzmem/zespołem Aspergera często wykazują inne objawy niż chłopcy, co sprawia, że ich diagnoza jest trudniejsza. Mogą one lepiej maskować swoje symptomy, na przykład poprzez naśladowanie zachowań społecznych innych osób. Często posiadają one także bardziej rozwinięte umiejętności społeczne i językowe, co może maskować trudności w innych obszarach. Ponadto, zainteresowania dziewczynek z autyzmem mogą być bardziej akceptowane społecznie, co sprawia, że nie są one postrzegane jako nietypowe. Wszystko to sprawia, że dziewczynki mogą być „niedodiagnozowane” lub diagnozowane później niż chłopcy.

Jak wygląda diagnoza pod kątem autyzmu/zespołu Aspergera u dzieci i młodzieży?

Diagnoza autyzmu jest procesem złożonym, który zwykle obejmuje zespół specjalistów, w tym psychologów, psychiatrów, neurologów i terapeutów zajęciowych. Proces diagnozy zaczyna się zazwyczaj od obserwacji zachowań dziecka oraz wywiadu z rodzicami lub opiekunami. Może być także wykorzystane specjalistyczne testy (najczęściej jest to test ADOS2) oceniające różne aspekty rozwoju, w tym umiejętności społeczne, komunikacyjne oraz poznawcze.

Wczesne rozpoznanie autyzmu jest kluczowe, ponieważ umożliwia szybkie wprowadzenie interwencji terapeutycznych, które mogą znacząco poprawić jakość życia dziecka. Terapie behawioralne, zajęciowe oraz mowy są często stosowane w celu wspierania rozwoju umiejętności u dzieci i młodzieży z autyzmem.

Znane osoby w spektrum autyzmu i z zespołem Aspergera?

Dla wielu osób zaskakujące może być, że świat zna wiele historii osób, które pokazały, że neuroatypowość nie jest przeszkodą w osiąganiu marzeń! Wśród znanych osób możemy wymienić:

Temple Grandin - Światowej sławy autorka, profesor i działaczka na rzecz praw zwierząt. Jej unikalne podejście do myślenia wizualnego zrewolucjonizowało przemysł hodowlany i przyczyniło się do lepszego zrozumienia autyzmu.

Anthony Hopkins
Laureat Oscara, znany z roli Hannibala Lectera, sam przyznał, że ma cechy charakterystyczne dla zespołu Aspergera. Jego zdolność do głębokiego wczuwania się w postacie jest jednym z elementów, które czynią go niezapomnianym aktorem.

Daryl Hannah
Aktorka znana z filmów takich jak "Splash" i "Blade Runner". Daryl otwarcie mówi o swoim doświadczeniu z zespołem Aspergera, inspirując innych do akceptacji siebie i swoich unikalnych cech.

Lionel Messi
Spekuluje się, że jego wyjątkowe skupienie na boisku i niesamowite umiejętności mogą być związane z cechami zespołu Aspergera. Jest jednym z najlepszych piłkarzy w historii, co pokazuje, jak różnorodność może przyczynić się do sukcesu.

Dan Aykroyd - Znany aktor i scenarzysta, który zdobył popularność dzięki filmom takim jak "Blues Brothers" i "Pogromcy duchów". Jego wyjątkowa wyobraźnia i poczucie humoru przyczyniły się do jego sukcesu w Hollywood.

Satoshi Tajiri - Twórca popularnej serii gier Pokémon. Jego pasja do zbierania owadów i unikalne spojrzenie na świat doprowadziły do stworzenia jednej z najpopularniejszych marek w historii gier wideo na całym świecie.

Albert Einstein
Choć nigdy nie zdiagnozowano go formalnie, wielu specjalistów uważa, że Einstein ewidentnie wykazywał cechy zespołu Aspergera. Jego innowacyjne pomysły, wysoki iloraz inteligencji oraz wyobraźnia przestrzenna zrewolucjonizowały naukę.

Greta Thunberg
Aktywistka klimatyczna, której determinacja i pasja zmobilizowały miliony ludzi do działania. Greta otwarcie mówi o swojej neuroróżnorodności  jako "supermocy", która pomaga jej skupić się na celach.

Elon Musk
Założyciel SpaceX i Tesli często mówi o swoim unikalnym sposobie myślenia związanego ze spektrum. Jego niekonwencjonalne podejście do biznesu i technologii przyciąga uwagę całego świata.

Wśród znanych osób u których diagnozowano lub podejrzewa się neuroróznorodność (na podstawie zapisków, charakterystycznych cech oraz sposobu pracy) , wymienia się także kilkoro Polaków. Są wśród nich:

Andrzej Szczeklik
Wybitny lekarz i naukowiec, którego prace z zakresu chorób płuc i medycyny wewnętrznej są znane na całym świecie. Jego pasja do nauki i determinacja były niezrównane, a zespół Aspergera zdecydowanie pomógł mu skupić się na mikroszczegółach, które osobom neuronormatywnym mogłyby umknąć.

Maria Skłodowska-Curie
Choć nie ma jednoznacznych dowodów, wielu badaczy sugeruje, że Maria Skłodowska-Curie mogła mieć zespół Aspergera. Jej zdolność do niezwykle intensywnej koncentracji i nieustępliwe dążenie do celu oraz zespół pozostałych cech, zaowocowały dwoma Nagrodami Nobla, a współcześnie hipotezą naukowców o neuroróżnorodność polskiej badaczki.  Jednak należy pamiętać, że choć sugestie naukowców są bliskie pewności, to w czasach gdy żyła Maria Skłodowska-Curie nikt nie realizował diagnoz pod tym kątem – co więcej – nikt nie znał jeszcze takich terminów jak autyzm czy zespół Aspergera. Zatem pozostanie to jedynie intrygującym przypuszczeniem naukowców.

Janusz Korczak
Znany jako ojciec nowoczesnej pedagogiki, Korczak poświęcił życie na pracę z dziećmi. Jego unikalne podejście do edukacji i wręcz nadludzka empatia do najmłodszych, mogły wynikać z jego szczególnej – wysokiej wrażliwości i unikatowego sposobu postrzegania świata. Podobno są badacze, którzy uważają, że jego wspaniały sposób podejścia do młodych ludzi mógł wynikać z nietypowego „umiejscowienia” na tak zwanej „linii” spektrum. 

Krzysztof Kieślowski
Jeden z najbardziej uznanych reżyserów filmowych, którego filmy poruszają głębokie aspekty ludzkiej egzystencji. Jego zdolność do tworzenia złożonych narracji i postaci była wyjątkowa, a wielu sugeruje, że domniemany zespół Aspergera mógł wpływać na jego artystyczną wizję.

Każda z tych osób udowadnia, że zespół Aspergera czy autyzm nie definiuje ich możliwości. Wręcz przeciwnie, ich wyjątkowe talenty i perspektywy mogą stać się źródłem inspiracji i motywacji dla nas wszystkich. Pamiętajmy jednak, aby nie „szufladkować” także osób neuroróżnorodnych, jedynie jako urodzonych „geniuszy”. Jak już wspomnieliśmy na początku artykułu, autyzm czy zespół Aspergera to spektrum bardzo indywidualnych cech, które w zupełnie inny sposób wpływają na życie każdego człowieka. Dla jednych niosą wiele ułatwień i nieznanych innym ścieżek interpretacji rożnych dziedzin, a dla innych są sporym utrudnieniem w komunikacji i egzystencji. Jednak niezależnie od wszystkiego, każda z tym osób zasługuje na zrozumienia, szacunek, naszą empatię oraz wsparcie. Przecież także każda osoba, która nie jest w spektrum także ma różne cechu, mocniejsze oraz słabsze strony i też chce być poważana. 

 

Podsumowanie

Światowy Dzień Świadomości Autyzmu to doskonała okazja, aby pogłębić naszą wiedzę na temat autyzmu, w tym zespołu Aspergera  i lepiej zrozumieć potrzeby osób w spektrum. Pamiętajmy, że każda osoba z neuroróżnorodni  dysponuje zupełnie innym zestawem cech, a nasze wsparcie i zrozumienie mogą znacząco wpłynąć na ich życie. Uczmy się, jak komunikować się z osobami w spektrum autyzmu, szanujmy ich różnorodność i twórzmy bardziej inkluzywne społeczeństwo.